Dawid Ben Gurion, współzałożyciel i pierwszy premier Izraela, to postać nierozerwalnie związana z miastem Płońsk. Urodził się tutaj 16 października 1886 roku, w domu przy dawnej ulicy Koziej (obecnie ul. Wspólna), jako jedno z pięciorga dzieci Szeindli z domu Friedman i Awigdora Grünów. Rodzina Ben Gurionów, w tym jego dziadek Cwi Arie Grün oraz ojciec Awigdor, wywarli znaczący wpływ na rozwój młodego Dawida, kształtując jego poglądy polityczne i społeczne.
Już w wieku 14 lat Dawid Ben Gurion zaangażował się w działalność syjonistyczną, współtworząc organizację „Ezra” oraz partię „Poalej Syjon” w Płońsku. W 1906 roku, jako część drugiej fali żydowskiej imigracji do Palestyny, wyjechał z rodzinnego miasta, by wkrótce stanąć na czele żydowskiego ruchu narodowowyzwoleńczego, walczącego o utworzenie niepodległego państwa Izrael.
Dziś Płońsk dumnie podkreśla swoje związki z Dawidem Ben Gurionem, a Skwer jego imienia stanowi ważne miejsce upamiętniające tę wyjątkową postać i jej rolę w budowaniu państwowości Izraela.
Życie i działalność Dawida Ben Guriona
Dawid Ben Gurion urodził się w 1886 roku w Płońsku, w tradycyjnej rodzinie żydowskiej. Jego ojciec, Awigdor Grün, był prawnikiem i liderem organizacji Chowewej Syjon, wspierającej emigrację Żydów do Ziemi Izraela. Młody Dawid wychował się w domu przy płońskim rynku, uczęszczając do założonej przez ojca szkoły żydowskiej.
W wieku 14 lat wraz z przyjaciółmi Dawid założył klub młodzieżowy „Ezra”, propagujący idee syjonistyczne i odrodzenie języka hebrajskiego. W 1906 roku wyemigrował do Palestyny, będącej wówczas częścią Imperium Osmańskiego. Tam szybko zaangażował się w działalność polityczną i syjonistyczną, stając się jednym z głównych liderów ruchu narodowowyzwoleńczego Żydów.
Rok | Liczba Żydów w Płońsku | Udział w populacji miasta |
---|---|---|
1790 | 496 | – |
1808 | 2801 | 73,6% |
1931 | 4913 | 43% |
Przed II wojną światową | ok. 80 000 | – |
Przed likwidacją getta | do 12 000 | – |
Dawid Ben Gurion (1886-1973) był współzałożycielem i pierwszym premierem niepodległego państwa Izrael. Pochodził z rodziny głęboko zaangażowanej w promocję emancypacji politycznej i społecznej, świeckiej edukacji oraz studiów nad żydowskimi tekstami.
Ben Gurion już w wieku 3 lat zaczął uczyć się hebrajskiego, a w wieku 14 lat współtworzył organizację syjonistyczną „Ezra”, gromadzącą młodzież żydowską z Płońska. W 1905 roku założył w rodzinnym mieście partię syjonistyczno-socjalistyczną „Poale Zion”, a następnie wyemigrował do Palestyny, by pokierować ruchem narodowowyzwoleńczym Żydów.
Skwer Dawida Ben Guriona w Płońsku
W Płońsku, w miejscu narodzin Dawida Ben Guriona, znajduje się skwer imienia pierwszego premiera Izraela. Skwer ten to miejsce, gdzie niegdyś stał dom, w którym urodził się Ben Gurion. Na ścianie budynku, w którym przyszły premier mieszkał przed opuszczeniem Płońska w 1906 roku, znajduje się pamiątkowa tablica odsłonięta w 1995 roku z inicjatywy władz miasta. Skwer Dawida Ben Guriona to symboliczne upamiętnienie związków tego wybitnego izraelskiego polityka z Płońskiem, jego rodzinnym miastem.
David Ben Gurion (1886-1973) był współzałożycielem i pierwszym premierem niepodległego państwa Izrael. Urodził się właśnie w Płońsku, gdzie przez niemal 500 lat współistniały dwie kultury – polska i żydowska. Przed „Potopem Szwedzkim” (1655-1660) społeczność żydowska stanowiła niewielki odsetek mieszkańców Płońska, ale w 1670 roku król Michał Korybut Wiśniowiecki wydał przywilej pozwalający Żydom na budowę domów, synagog i produkcję piwa.
Dane statystyczne | Wartości |
---|---|
Data urodzenia Dawida Ben Guriona | 16 października 1886 |
Data śmierci Dawida Ben Guriona | 1 grudnia 1973 |
Okres pełnienia funkcji premiera Izraela | od 17 maja 1948 do 26 stycznia 1954 oraz od 2 listopada 1955 do 21 czerwca 1963 |
Przynależność polityczna | Mapai |
Premierzy poprzedzający i następujący | Mosze Szaret, Lewi Eszkol |
Zaangażowanie w budowę Sił Obronnych Izraela | Tak |
Pełnienie funkcji premiera tymczasowego Izraela | 1948–1949 |
Znaczenie Dawida Ben Guriona dla historii Płońska
Dawid Ben Gurion, choć na stałe związał się z Izraelem, pozostawił trwały ślad w historii swojego rodzinnego miasta Płońsk. Jako młody człowiek aktywnie działał w organizacjach syjonistycznych, propagując ideę emigracji Żydów do Palestyny. Jego praca na rzecz ruchu narodowowyzwoleńczego Żydów doprowadziła w końcu do powstania niepodległego państwa Izrael, którego Ben Gurion został pierwszym premierem.
Przed II wojną światową, Żydzi stanowili niemal połowę populacji Płońska, liczącą blisko 6 000 mieszkańców. Niestety, większość z nich zginęła w czasie Holokaustu lub została deportowana do obozów koncentracyjnych, kiedy w latach 1940-1942 Niemcy utworzyli w mieście getto.
Płońsk z dumą wspomina tę wybitną postać, która wyrosła z jego społeczności, a dziś uhonorowany jest skwerem swojego imienia. Miejsca związane z Dawidem Ben Gurionem w Płońsku są ważnymi punktami na trasie Marszu Żywych, organizowanego od 2013 roku w rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.
Wydarzenie | Opis | Data |
---|---|---|
Marsz Żywych w Płońsku | Upamiętnienie ofiar Holokaustu | Od 2013 roku |
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej | Na budynku, gdzie mieszkał Dawid Ben Gurion | 1995 |
Marsz Żywych w Auschwitz-Birkenau | Ponad 12 000 uczestników, w tym prezydenci Polski i Izraela | Coroczne wydarzenie |
Dawid Ben Gurion, urodzony w Płońsku 16 października 1886 roku, odegrał kluczową rolę w tworzeniu organizacji syjonistycznych wspierających emigrację Żydów do Izraela. To on ogłosił w 1948 roku niepodległość Izraela i został jego pierwszym premierem, pełniąc tę funkcję do swojej śmierci w 1973 roku. Płońsk jest zatem szczególnym miejscem dla żydowskiej społeczności ze względu na swoje powiązanie z tą legendarną postacią.
Pomniki i miejsca pamięci w Płońsku
W Płońsku, poza skwerem imienia Dawida Ben Guriona, znajdują się także inne miejsca upamiętniające żydowską historię miasta. Na ścianie kamienicy, w której Ben Gurion mieszkał przed wyjazdem z Płońska, umieszczono pamiątkową tablicę odsłoniętą w 1995 roku. Ponadto, w mieście znajduje się cmentarz żydowski, założony jeszcze w XVI wieku, a także ślady dawnej synagogi klasycystycznej z XVIII wieku. Te miejsca świadczą o bogatej żydowskiej przeszłości Płońska, w której wyrósł Dawid Ben Gurion, przyszły lider narodu żydowskiego.
Płońsk zajmuje powierzchnię 11,6 km2 i zamieszkiwany jest przez ponad 22 tys. osób. Miasto wyróżnia się wieloma innymi miejscami pamięci, takimi jak Kościół pw. św. Michała Archanioła wzniesiony w 1417 roku, Szlak Henryka Sienkiewicza, Szlak Dawida Ben Guriona oraz Szlak Jana Walerego Jędrzejewicza. Dodatkowo, Miejskie Centrum Sportu i Rekreacji w Płońsku oferuje szereg atrakcji, a w pobliskiej miejscowości Miszewach Wielkim znajduje się ponad 650-letni dąb szypułkowy – pomnik przyrody.
Miejsce | Opis |
---|---|
Kościół pw. św. Michała Archanioła | Wzniesiony w 1417 r. jako budowla drewniana, a w 1462 r. przebudowany na świątynię murowaną. Wewnątrz znajduje się neorenesansowy ołtarz główny z II poł. XIX w., późnobarokowe ołtarze boczne i figura Chrystusa Ukrzyżowanego z przełomu XV i XVI w. |
Szlak Henryka Sienkiewicza | Utworzony w nawiązaniu do pobytu pisarza w latach 1865-1866. Na trasie znajduje się dwór ziemiański Weyherów, obecnie mieszczący oddział Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. |
Szlak Dawida Ben Guriona | Obejmuje skwer, kamienicę, miejsce dawnego cmentarza żydowskiego oraz tablicę na dworcu kolejowym. Organizowany jest coroczny Marsz Milczenia. |
Szlak Jana Walerego Jędrzejewicza | Obejmuje kamienicę i ulicę jego imienia, popiersie oraz rekonstrukcję zegara autorstwa Jędrzejewicza. |
Pomnik przyrody – Dąb w Miszewie Wielkim | Ponad 650-letni dąb szypułkowy o obwodzie ok. 580 cm. |
Te miejsca pamięci, a także wiele innych, jak Park Dawnych Maszyn i Urządzeń Rolniczych, Centrum Afrykańskie Africa Centre czy Izba Pamiątkowa Guzikarstwa, świadczą o bogatej historii i różnorodności atrakcji turystycznych Płońska.
Płońsk jako kolebka syjonizmu
Płońsk odegrał istotną rolę w kształtowaniu się ruchu syjonistycznego, którego celem było utworzenie niepodległego państwa Żydowskiego w Palestynie. Dawid Ben Gurion, urodzony w Płońsku, był jednym z głównych założycieli i liderów tego ruchu. Jako młody człowiek aktywnie działał w organizacjach syjonistycznych w swoim rodzinnym mieście, propagując ideę emigracji Żydów do Palestyny.
Płońsk stał się zatem swoistą kolebką syjonizmu, z której wyrósł późniejszy pierwszy premier Izraela. Ben Gurion ukończył żydowską szkołę elementarną (cheder) w Płońsku, a także współtworzył w wieku 14 lat organizację syjonistyczną „Ezra”. W 1906 roku, w wyniku drugiej fali imigracji Żydów do Palestyny, Ben Gurion przeprowadził się z Płońska, by prowadzić żydowski ruch narodowowyzwoleńczy na rzecz powstania Izraela.
Historycy podkreślają, że historia społeczności żydowskiej w Płońsku sięga 1446 roku, a jej znaczenie wzrosło po przywileju króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego z 1670 roku, zezwalającym Żydom na budowę domów, synagogi i produkcję piwa. W tym okresie na obrzeżach miasta powstał również trzyhektarowy cmentarz żydowski.
Niestety, rozwój żydowskiej kultury w Płońsku został przerwany przez wybuch II wojny światowej. We wrześniu 1940 roku utworzono tu getto żydowskie, w którym znalazło się około 6000 miejscowych Żydów oraz taka sama liczba przybyłych z okolic Płońska. Tragicznym finałem tej historii była zagłada społeczności żydowskiej w mieście.
Dziedzictwo żydowskie w Płońsku
Przez blisko 500 lat historia Płońska była ściśle związana z obecnością ludności żydowskiej w tym mieście. Pierwsze wzmianki o żydowskim osadnictwie w Płońsku pochodzą z 1446 roku. W kolejnych stuleciach Żydzi stanowili znaczną część mieszkańców miasta, zajmując się głównie rzemiosłem i handlem. Mieli swoich przedstawicieli we władzach miejskich. W Płońsku znajdowały się synagogi, szkoły i organizacje żydowskie.
Ten wielowiekowy dorobek kulturowy społeczności żydowskiej w Płońsku stanowi ważne dziedzictwo, do którego z dumą nawiązuje miasto, szczególnie poprzez upamiętnienie postaci Dawida Ben Guriona. Co roku w Płońsku organizowany jest „Marsz Żywych”, w którym biorą udział zarówno żydowska, jak i polska młodzież. W ostatniej edycji wzięło udział około 500 uczestników.
Uroczystości upamiętniające Holokaust i żydowskie dziedzictwo Płońska rozpoczynają się zawsze o godzinie 16:00 i trwają około 40 minut. Kluczowym elementem jest przemarsz ulicami miasta oraz odsłonięcie tablicy z imieniem Dawida Ben Guriona na skwerze jego imienia. Wydarzenie to ma na celu podkreślenie znaczenia tej postaci dla historii Płońska i budowanie więzi między miastem a Izraelem.
Statystyka | Wartość |
---|---|
Liczba uczestników „Marszu Żywych” w Płońsku | około 500 |
Rozpoczęcie uroczystości „Pamiętamy o Holokauście” | 16:00 |
Czas trwania uroczystości | około 40 minut |
Zakończenie uroczystości | około 17:45 |
Wydarzenia upamiętniające Dawida Ben Guriona
W Płońsku regularnie odbywają się wydarzenia upamiętniające Dawida Ben Guriona, pierwszego premiera Izraela. Od 2013 roku w mieście znajduje się Skwer Dawida Ben Guriona, zlokalizowany w miejscu narodzin tej wybitnej postaci. Co roku organizowany jest również Marsz Żywych, podczas którego młodzież z Polski i Izraela oddaje hołd Holocaustowi, a następnie przechodzi przez centrum Płońska, oddając cześć Dawidowi Ben Gurionowi.
Ponadto, w 1995 roku na kamienicy, w której mieszkał Ben Gurion, odsłonięto pamiątkową tablicę. Te działania podkreślają znaczenie Dawida Ben Guriona dla historii Płońska i jego trwały wkład w losy narodu żydowskiego. Regularnie organizowane wydarzenia, takie jak Marsz Żywych, przyciągają tłumy uczestników, którzy chcą uczcić pamięć tego wybitnego polityka i pielęgnować więzi między Płońskiem a Izraelem.
Wydarzenie | Opis | Liczba uczestników |
---|---|---|
Skwer Dawida Ben Guriona | Inauguracja w 2013 roku, upamiętniająca miejsce narodzin premiera Izraela | Brak danych |
Marsz Żywych | Coroczne wydarzenie, podczas którego młodzież z Polski i Izraela oddaje hołd Holocaustowi i pamięci Dawida Ben Guriona | Około 200 osób |
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej | Upamiętnienie miejsca, w którym mieszkał Dawid Ben Gurion, dokonane w 1995 roku | Brak danych |
Dzięki tym wydarzeniom oraz innym inicjatywom, takim jak partnerstwa międzynarodowe czy wymiany młodzieży, Płońsk wciąż pielęgnuje pamięć o Dawidzie Ben Gurionie i jego znaczeniu dla historii miasta oraz narodu żydowskiego.
Więzi między Płońskiem a Izraelem
Związki między Płońskiem a Izraelem sięgają osoby Dawida Ben Guriona, urodzonego w tym polskim mieście, a później stawającego się przywódcą Żydów w Palestynie i pierwszym premierem Izraela. Od lat Płońsk i Izrael podtrzymują partnerską współpracę, m.in. poprzez organizację Marszów Żywych i inne wydarzenia upamiętniające Ben Guriona.
Nieprzypadkowo Płońsk nazywany jest „polsko-żydowskim miastem”, w którym przez stulecia wspólnie żyli i działali przedstawiciele obu narodów. Dziedzictwo Dawida Ben Guriona wciąż łączy Płońsk z Izraelem, stanowiąc ważny pomost między Polską a państwem żydowskim.
Współpraca między Płońskiem i Izraelem jest wielowymiarowa – od projektów kulturalnych po wymianę młodzieży. Oba miasta utrzymują bliskie relacje, podkreślając znaczenie wspólnej historii i roli Dawida Ben Guriona jako łącznika między dwiema społecznościami.